aksara sane pinih kuno ring india mawasta aksara
AksaraBali punika taler wenten sane mawasta: Aksara wianjana miwah akara suara. Aksara Bali sane kanggen nyuratang basa Bali Kuno. Tags: Question 20 . Report question . Q. Aksara sane pinih kuno ring India manut buku Pedoman Pasang Aksara Bali inggih punika. answer choices . Aksara Karosti. Aksara Brahmi. Aksara Dewanegari. Aksara
AksaraBali berjumlah 47 karakter, 14 di antaranya merupakan aksara suara atau vokal. Babad Bali: PASANG AKSARA BALI - Blogger Tata Cara Menulis Aksara Bali - Diary Guru pasang aksara purwadresta sebagai kebiasan menulis aksara bali jaman dahulu, yang mengawali penuisan aksara bali. Aksara Bali yang belum mendapat 'pangangge suara' disebut lagna.
Sabtu 25 April 2020. PAS Bahasa Bali Genap Kelas 7
Bentukfont aksara Bali puniki mirip pisan sekadi Font Bali Jenar std, Sakewanten wenten makudang – kudang bentuk aksara lan pengangge aksara sane ke adopsi saking bentuk aksara sane ketah kasurat ring lontar. punika mawinan font puniki mawasta Bali lontar jenar, mungguing tatujon ipun wantah mencoba ngeranjingang bentuk - bentuk aksara ring lontar
Adabeberapa keputusan penting dalam pesamuan tersebut yang menyangkut ejaan bahasa Bali Latin, sebagai berikut; 1. Ejaan bahasa Bali dengan hurup latin harus disesuaikan dengan ejaan bahasa Indonesia, yaitu ejaan Suwandi. 2. Ejaan bahasa Bali dengan hurup latin hendaknya fonetis (sesuai dengan apa yang diucapkan). 3.
Au Plaisir De Vous Rencontrer En Anglais.
0% found this document useful 0 votes151 views5 pagesDescriptionsejarah dari baliCopyright© © All Rights ReservedAvailable FormatsDOCX, PDF, TXT or read online from ScribdShare this documentDid you find this document useful?0% found this document useful 0 votes151 views5 pagesSejarah BaliJump to Page You are on page 1of 5 You're Reading a Free Preview Page 4 is not shown in this preview. Reward Your CuriosityEverything you want to Anywhere. Any Commitment. Cancel anytime.
AKSARA BALI Sejarah Aksara Bali Aksara Baline mawiwit saking India, sane ngranjing ka Indonesia miwah ka Bali nyarengin pengaruh kabudayaan Hindune. Manut buku Pedoman Pasang Aksara Bali sane kamedalang antuk Dinas Kebudayaan Provinsi Bali warsa 2002, Aksara sane pinih kuna ring India mawasta Aksara Karosti. Salanturnyane, aksara Karosti nedunang Aksara Brahmi. Panglimbak selanturnyane, ring India Utara wenten aksara Dewanegari sane kaanggen nyuratang basa Sansekerta, ring India Selatan wenten Aksara Pallawa sane kaanggen nyuratang basa Pallawa. Aksara Dewanegari miwah Pallawaa punika sane nglimbak ka Indonesia. Pinaka cihna panglimbakannyane ring Indonesia, kapertama kakeniang ring Kutai Kalimantan Timur sajeroning yupa sane masurat aksara Dewanegari. Ring Bali kakeniang stupa-stupa alit ring Pura Panataran Sasih Pejeng, sane masurat Aksara Pradewanegari utawi Siddaharmatrka. Ring Blanjong sanur kakeniang tugu peringatan Sri Kesari Warmadewa sane masurat kalih aksara, inggih punika Aksara Dewanegari miwa Aksara Bali Kuna. Salanturnyane ring Bali, nglimbak taler Aksara Pallawa miwah aksara Semi Pallawa. Aksara Semi Pallawa puniki raris nedunang Aksara Kediri Kwadrat. Saking aksara Kediri Kawdrat puniki raris tedun Aksara Jawi miwah Aksara Bali sane sampun akeh ngemolihang pauahan dados aksara Bali mangkin saha sampun karanjingang ring program Bali Simbar. Sorohan Aksara Baline Aksara Wreastra inggih punika aksara Baline sane kaanggen nyuratang Basa Bali lumbrah, sane nenten madaging campuhan basa Kawi miwah Sansekerta. conto I meme mablanja ka peken. ÿ ÿ ÿ ¿ ¿hø e m e m ¿ m bÞ Zéÿ ¿ k p k n/, Titiang nenten maderbe jinah tø tê*¾ en nÓ nß d$¾ n eb ¿ ji n ;¾, Aksara Suara Wenten kekalih soroh inggih punika sane kaambil ring aksara swalalita miwah aksara wreastra 1. Aksara suara Kawi 2. Aksara suara Bali B. Aksara Ardasuara inggih punika aksara setengeh suara. Kabaos setengah suara duaning aksara ardasuara puniki madue wiguna kekalih. Yening kasurat majajar ipun pinaka wianjana, nanging yening kasurat pinaka gantungan ipun pateh kadi suara vocal. C. Aksara Wianjana pateh sekadi konsonan sajeroning bahasa Indonesia. Malarapan warga aksarannyane, aksara wianjana kapalih dados limang soroh. 1 Warga Kantia 2 Warga Talawia 3 Warga Murdania 4 Warga Dantia 5 Warga Ostia Aksara Sualalita inggih punika aksara Baline sane kaangen nyuratang basa Bali sane maweweh basa Kawi miwah sansekerta. Sane ngranjing ring aksara Sualalita makasami aksara Wreastra sane 18 pelekutus, maweweh aksara Bali sane ketah kebaos aksara wayah kadi puniki. Aksara Modre inggih punika aksara kadiatmikaan sane kaanggen nyurat japa mantra. Aksara modre punika kawangun antuk aksara Wreastra miwah Sualalita saha kadagingin lan pralambang ngantos tan prasida kawacen utawi padem. conto ö ¿ ¿= ang þ = ung ½ ÿ ¿= mang Pangangge Aksara Bali. Manut buku Pedoman Pasang Aksara Bali, pengangge aksara Bali kabinayang dados tigang soroh minakadi; Pengangge Suara Sane magenah ring luhuring aksara Sane magenah ring ajeng aksara Sane magenah ring ungkurin aksara Sane magenah ring sor aksara Pangangge Arda Suara Sane kabaos pengangge ardasuara inggi punika wangun gantungan aksara ardasuara.. ôôô yôôô dados¿ ôôô ê ôôô nania ôôô lôôô dados ô ô ôôÞôô gantungan la ôôô rôôô dados ôô ôÉôôô guung ôôô wôôô dados ôôôÙôôô suku kembung Panggangge Tengenan inggih punika aksara wianjana ring ungkur kruna sane nenten kasambungin antuk suara
Om swastyastu. Gargita manah titiang mangkin prasida ngicen sorohan aksara Bali. Sinampura majeng Ida dane. Nenten ja wenten manah jagi nasikin segara. Niki wantah anggen mlajahang raga sumangdané Basa Bali, Aksara Bali miwah budaya Bali ngancan nglimbak tur kasenengin antuk generasi penerus Ida dane. Amunika dumun titiang nyobiahang. Rarisang cingak tur wacen ring sor puniki. Panglimbakan Aksara Bali Yéning selehin saking nguni, kawéntenan aksara Bali punika mawit saking India. Sané dados babon aksara Bali ring India mawasta Aksara Brāhmī. Aksara Brāhmī puniki sampun wénten miwah kawigunayang ring India kirang langkung 300 SM Bühler, 1962. Cihna kawéntenan Aksara Brāhmī puniki wénten marupa prasasti-prasasti sané munggahang aran Raja Asoka. Raris Aksara Brāhmī sayan nglimbak kawéntenan nyané ngantos ka India Selatan, ring India Selatan puniki Aksara Brāhmī dados Aksara Pallawa. Aksara Pallawa raris ngranjing ke Indonésia, ring Indonésia Aksara Pallawa sayan nglimbak raris dados Aksara Kawi Casparis, 1975; Griffi th, 2014. Aksara Kawi sané kapertama ring Indonésia kapanggihin ring Jawa Timur sané berangka tahun 750 Masehi. Aksara Kawi punika kasurat ring Prasasti Plumpungan, ukiran aksara nyané sampun campuh, nénten malih becik kawéntenan nyané. Aksara Bali Kuna wantah varian saking Aksara Kawi Damais, 1995. Prasasti Bali Kuna sané pinih wayah tertua inggih punika prasasti Sukawana A1 804 Śaka atau 882 M. Raris prasasti tiosan Banua Bharu IA Bebetin, sané berangka tahun 818 Śaka 896 M. Makudang-kudang prasasti tembaga sekadi Prasasti Kehen A, Fragmen Prasasti Angsri A, miwah Prasasti Srokodan 916 M pinaka prasasti sané ngawigunayang Aksara Bali Kuna sané pinih wayah utawi tertua Astra, 1981. Aksara Bali sayan nglimbak kawéntenan nyané santukan nénten naenin putung kawigunayang ri sajeroning parikrama. Manut Wiguna 2002, Aksara Bali sayan nglimbak kawéntenan nyané santukan nénten naenin putung kawigunayang ri sajeroning parikrama. Manut Wiguna 2002, Aksara Bali Kuna puniki raris dados Aksara Bali Tengahan. Aksara Bali Tengahan puniki kasurat ring lempeng tembaga pateh sekadi nyurat ri sajeroning lontar. Saking Aksara Bali Tengahan puniki raris dados Aksara Bali Lumrah, utawi Aksara Bali sané katah kauningin rahinané mangkin. Mangda danganan antuk ngresepin, ring sor puniki pamargin panglimbak Aksara Bali Ring India Utara wenten aksara Dewanegari sane kaanggen nyuratang basa Sansekerta, ring India Selatan wenten Aksara Pallawa sane kaanggen nyuratang basa Pallawa. Aksara Dewanegari miwah Pallawaa punika sane nglimbak ka Indonesia. Pinaka cihna panglimbakannyane ring Indonesia, kapertama kakeniang ring Kutai Kalimantan Timur sajeroning yupa sane masurat aksara Dewanegari. Ring Bali kakeniang stupa-stupa alit ring Pura Panataran Sasih Pejeng, sane masurat Aksara Pradewanegari utawi Siddaharmatrka. Ring Blanjong sanur kakeniang tugu peringatan Sri Kesari Warmadewa sane masurat kalih aksara, inggih punika Aksara Dewanegari miwa Aksara Bali Kuna. Salanturnyane ring Bali, nglimbak taler Aksara Pallawa miwah aksara Semi Pallawa. Aksara Semi Pallawa puniki raris nedunang Aksara Kediri Kwadrat. Saking aksara Kediri Kawdrat puniki raris tedun Aksara Jawi miwah Aksara Bali sane sampun akeh ngemolihang pauahan dados aksara Bali mangkin saha sampun karanjingang ring program Bali Simbar. Simpen 19731 nguningayang “Pasang Aksara tegesipun uger-uger nulis aksara”. Manut Suwija & Manda 2012117 pasang aksara bali inggih punika uger-uger aturan ring sajeroning nyurat basa Bali antuk Aksara Bali. Aksara Bali wenten kalih soroh inggih punika Aksara Suara lan Aksara Wianjana. Aksara Suara wenten 6 aksara, samaliha Aksara wenten 18 aksara. Mawit kalih aksara baduur. Aksara punika prasida kakepah malih dados 3 pahan, luire 1. Aksara Wrestra inggih punika aksara sane kaanggen nyuratang basa Bali lumrah, umpami kaanggen nyurat urak, pipil, pangeling-eling miwah sane lianan. 2. Aksara Swalalita inggih punika aksara sane kaanggen nyuratang basa Kawi, basa Kawi Tengahan miwah basa Sansekerta, umpani kaanggen nyurat kidung, kakawin, parwa, sloka. 3. Aksara Modre inggih punika aksara sane kaanggen nyuratang kadiatmikan, umpami kaanggen nyurat japamantra. 1. Aksara Suara Aksara Suara utawi prasida kabaos pinaka huruf vokal ring aksara Bali. Aksara Suara ring aksara Bali kakepah dados kalih pahan, luire a. Huruf vokal asli sane ngranjing ring aksara Sualalita aksara sane kaanggen nyurat basa Kawi/Sansekerta inggih punika ÁAkara, ÷ Ikara, 6 Ekara, úUkara, O Okara. b. Huruf vokal Wisarga aksara sane kaanggen nyurat basa Bali Lumrah inggih punika h ¿¦ a, hø ¿¦ i, hu ¿ ¿¦ u, eh¿¦é , ¿ eHÿ¿¦ o, ¿ h ¿¦ e. 2. Aksara Wianjana Aksara wianjana prasida kabaos konsonan ring aksara Bali. Yadiastun sesuratannyane nenten ngangge huruf vokal, soang-soang aksara kawacen sakadi wenten kaimbuhin huruf vokal "a". Yadiastun aksara wianjana nenten kaimbuhin aksara suara vokal i, u, é, o, ě, ai, au, nanging aksara punika kaanggap kaimbuhin vokal "a". Yening nyurat antuk aksara Latin, kruna "na" punika gabungan saking huruf konsonan "n" dan vokal "a". Ring aksara Bali, kruna "na" disimbulkan antuk siki huruf manten, nenten ja gabungan saking huruf konsonan "n" dan vokal "a". Aksara Wianjana kakepah dados lima pahan utawi sering kasengguh Warga Aksara Wianjana, luiripun a. Warga Kantia k,¿¼ ¿ ,¿ g,¿¿ f,¿ ¿ \,¿ ¿ ¿ h,¿¿ b. Warga Talawia c,¿ ¿ ¿ ôôôÈ,¿ÿ j ,¿¿ ¿ ü,¿ ¿ ¿ Zÿ ,¿¿ ¿ y ¿ ,¿¿ ´,¿ c. Warga Murdania ª,¿ ¿ ¿ ~ÿ ¿ ,¿ ¿ Œ ¿ ,¿ ¿ Aÿ ¿ ,¿ ¿ x,¿ ¿ ¿ r ,¿¿ ¿ ³,¿ d. Warga Dantia t ,¿¿ ¿ Qÿ,¿ ¿ ¿ d ,¿¿ ¿ Œ ,¿¿ ¿ n,¿¿ ¿ l ,¿¿ ¿ s,¿ e. Warga Ostia p,¿ ¿ ¿ ,¿ ¿ ¿ b,¿ ¿ ¿ v,¿ ¿ ¿ m,¿ ¿ ¿ w,¿ 3. Pangangge Aksara Pangangge Aksara Bali prasida kakepah dados tigang pahan, luire a. Pangangge Suara Pangangge Suara inggih punika silih sinunggil pangangge Aksara bali sane kaanggen ngicenin suara vokal ring aksara Wianjana. Imbanyane ôôô ¿o,¿ tedong suara a, imbanyane bo n/, ¿ ¿baan ôô iô,¿ ulu suara i, imbanyane tu ni, ¿ ¿tuni ôô uô,¿ suku suara u, imbanyane ku ku, ¿ ¿kuku eôôô,¿ taleng suara é, imbanyane em em, ¿ ¿meme eôôô o,¿ taleng matedong suara o, imbanyane ekeKÿ, ¿ ¿keto ôô ô,¿ pepet suara e, imbanyane s p t/,¿ ¿sepet ôô ôù, ulu sari suara ī, imbanyane ed wI, ¿ ¿dewi ôô Uô, suku ilut suara ū, imbanyane p tU t/,¿ ¿patut Eôôô, taleng detyaū suara ē, imbanyane Ed tê, ¿ ¿detya b. Pangangge Ardasuara Sane kasengguh pangangge Ardasuara inggih punika wangun gantungan ardasuara sakadi ôôô ê, nania suara ya, imbanyane t bê, tabia ôôô É, cakra suara ra, imbanyane c kÉ, cakra ôôô Þ, gantungan la suara la, imbanyane kÞ di,kladi ôôô Ù, suku kembung suara ra, imbanyane s tÙ, satua c. Pangangge Tengenan Tengenan inggih punika aksara wianjana ring ungkur kruna sane nenten kaicenin suara utawi kasengguh nengen. Pangangge tengenan luiripun ôôô *, cecek suara ng, imbanyane k c*, kacang ôô ô, surang suara r, imbanyane ku ku, kukur ôôô ;¾, bisah suara h, imbanyane l l ;, lalah ôôô /, ¾¾¾ adeg-adeg, imbanyane h d n/, adan 4. Gantungan miwah Gempelan Adeg-adeg nenten dados kaanggen ring tengahing lengkara, mangda aksara wianjana prasida padem ring tengahing lengkara panadosnyane kaangen gantungan. Gantungan ngawinang aksara wianjana sane kadagingin nenten prasida malih kauncarang antuk huruf "a", umpaminyane aksara "ka" kawacen "k"; "da" kawacen "k", miwah sane lianan. Panadosnyane, nenten wenten vokal "a" ring aksara wianjana sakadi biasanyane. Soang-soang aksara wianjana madue gantungan. Mangda prasida ngamademang aksara antuk nganggen gantungan, aksara sane kapademang musti kaimbuhin antuk gantungan. Umpaminyane yening nyurat kruna "kna", huruf "k" musti kapademang. Huruf "ka" kamibuhin antuk gantungan "na". Krana "ka" kaimbuhin ogantungan "na", panadosnyane "ka" kauncarang "k". Gantungan lan panganggedados kaimbuhang ring siki aksara sane pateh, naging yening kalih gantungan kagantungang ring beten aksara sane pateh, punika nenten dados. Nika sane kabaos tumpuk telu. Mangda nenten tumpuk telu, ring siki kruna punika kadaosang ngangen adeg-adeg ring tengahing kruna. Imbanyane ring kruna "Tamblang", kaanggen adeg-adeg mangda prasida mademang aksara "ma". Yening nenten nganggen adeg-adeg, panadosnyane gantungan La” punika pacang magantung ring gantungan “Ba” lan gantungan “Ba” magantung ring aksara “Ma”. a. Wangun Gantungan miwah Gempelan 1 Wangun Gantungan h, wangun gantungannyane ôôô ¾Àô, n, wangun gantungannyane ôôô ¾ Âô, c, wangun gantungannyane ôôô ¾ Çô, r, wangun gantungannyaneôôô Éô, k, wangun gantungannyaneôôô ô, d, wangun gantungannyane ôôô Ñô, t, wangun gantungannyaneôôô Óô, s, wangun gantungannyaneôôôô Š, w, wangun gantungannyane ôôô Ùô, l, wangun gantungannyaneôôô Þô, m, wangun gantungannyane ôôô ßô, g, wangun gantungannyaneôôô áô, b, wangun gantungannyaneôôô ãô, \, wangun gantungannyaneôôô åô, p, wangun gantungannyane ôôô ôæ, j, wangun gantungannyaneôôô éô, y, wangun gantungannyaneôôô ôê, Zÿ, wangun gantungannyane ôôô ñô, f, wangun gantungannyaneôôô âô, Œ, wangun gantungannyane ôôô Òô, ´, wangun gantungannyaneôôô Öô, q, wangun gantungannyaneôôô Ôô, v, wangun gantungannyaneôôô äô, œ, wangun gantungannyane ôôô Èô, x, wangun gantungannyaneôôô Åô, ª, wangun gantungannyaneôôô Õô, 2 Wangun Gempelan p, wangun gantungannyaneôôô ô æ, s, wangun gantungannyaneôôô ô Š, Ï, wangun gantungannyaneôôô ô», ³, wangun gantungannyaneôôô ô×, 5. Angka Angka sane kaanggen lambang bilangan ring aksara Bali lan panyuratan angka Bali sumangadane kaapit olih carik siki ,. Angka ring aksara bali inggih punika 1,2,3,4,5,6,7,8,9,0.. Nanging rikala nyurat pecahan, angka ring aksara Bali nenten prasida kaanggen, Punika mawali malih nganggen aksara Bali. Imbanyane Panjang tiing punika wantah ½ meter. p Zé*ÿ¾ tø y&¾ pu ni k w nÓ ;¾ h t \ enß t$¾. 6. Ringkesan Singkatan atau Akronim a. Ringkesan 1. Ringkesan singkatan tradisional Singkatan tradisional sering kasengguh aksara anceng. Aksara anceng puniki akeh kaanggen rikala nyurat wariga, usada, pipil,miwah sane lianan. Panyuratan aksara anceng puniki kaapit antuk carik siki, yening ring Indonesia kasengguh tanda koma ,. Contoh , pÙ, kawacen ÿePÿ n/ , ,m, kawacen m nÓË, ,t, kawacen ÿt mã , , ru, kawacen ÿru pê ;¾, 2. Ringkesan singkatan modern Ringkesan singkatan modern kasurat antuk kaapit olih carik siki. Imbanyane a. BRI = , eb6¾÷, b. LPD = ,6 l/ ep ed, c. SMA = ,6 s/ 6 m/ Á, 7. Pasang pageh Pasang pageh inggih punika uger-uger nyurat kruna sane nenten dados kauwah malih utawi sering kasengguh sesuratan mula kadi asapunika. Kruna-kruna sane nganggen pasang pageh akehan mawit saking bahasa kawi lan bahasa sansekerta Medra dkk, 1998 25. Contoh a. Arjuna = Á ju n, b. Desa = ed ´, c. Sagara = Sÿ g r, 8. Ceciren pepaosan a. Carik , Carik siki kaanggen rikala nyurat satua, kanda, geguritan, kidung, lan kekawin sane nyiriang acarik, taler kaanggen tanda jeda utawi ring basa Indonesia kasengguh tanda koma ,. Imba Kema laku, ditu ada gedong cenik, bersih wau pragat, k m l ku, di tu h d g eD*ÿ¾ c ni k/ , b$ si ;¾ w wu pÉ g t/ , b. Carik pareren/ carik kalih . Carik pareren utawi tanda titik kaanggen ring unggkuring lengkara. Imba Tiang sedeng memaca. Tø tê*¾ s d%¾ m m c du g s¾ã lø \ hu kø enß em n¾Ói y e\ . c. Pasalinan .0. Pasalinan kaanggen ring ungkuring nyurat sewalapatra, carita lan kanda. Imba …… sarahina nyantosang ulung i bulan baru ôôôôô s r hø n Zÿ enÓo s*¾ hu lu*¾ hø bu l n¾ã d. Panti Pamada kaanggen rikala nyurat kekawin lan parwa. Pamada puniki kawentuk saking aksara sane matiosan inggih punika m , ô¾ô¾ô¾ ß, \, j, ôôô é, p, dados m \ j p, sane maartos nunas mangda setata rahayu. Imba > ¿ ¿þ ¿Á wi f Mÿ sÓ¡ ¿ ¿> Om Awignamastu f. Carik agung. Pasalinan >0> Carik agung kaanggen ring ungkuring kekawin utawi tanda kawentenan wirama sane lianan. Imba ……. satata ҫucimarūm ôôôôôô ¿ s t t ´u ci m rU m/ ¿ ¿>0> g. Carik pamungkah Carik pamungkah kaanggen rikala nyurat sane marupa bebaosan. Imba Pan Darta matakon, “Nyen ajak cening malali kema?” p nÑ q m t eKÿ n/ ¿ eZÿ nÀ j kÇ n&¾ m l lø k m. h. Idem óó Idem kaanggen nelatarang sasuratan sane pateh utawi suaranyane pateh sareng sasuratan ring baduurnyane. Imba I Nyoman meli buku di toko. I Nyoman meli ubad di apotik hø eZÿo m n¾ß lø bu ku di eTÿ eKÿ. ÿ ÿ ÿ ¿óó h u b dÑi h ePÿ tø k/. 9. Aksara Modre Aksara Modre kaanggen rikala nyurat kadiatmikan. Umpami kaanggen nyurat japa mantra taler sane mapaiketan sareng upacara upacara ring sajeroning keagamaan, jagad niskala, lan usada Wantah asapunika dumun titiang ngicen indik sorohan aksara Bali. Manawita wenten galah malih miwah lantang tuuh, irika malih wewehin titiang. Kaping ungkur puputang titiang antuk parama shanti. Om santih, santih, santih Om
Sejarah basa Bali Basa Bali inggih punika silih sinunggil basa daerah ring panegara Indonesia, sane kapiara becik olih krama Baline. Basa Baline taler kabaos basa ibu, kabaos basa ibu santukan basa Baline sampun kanggen olih krama Baline ngawit wawu embas sane pinaka sarana komunikasi ring sajeroning aktivitas krama Baline, nika mawinan basa baline kabaos sarana pendukung kebudayaan Bali sane tetep ajeg taler lestari ring Bali. Basa Baline madue variasi sane karasayang meweh, santukan basa Baline madue sor-singgih sane katentuang olih pawicara, lawan wicara taler napi sane jagi kabaosang. Manut ring sejarah perkembangannyane basa Baline kakepah dados tigang dimensi, minakadi dimensi temporal, dimensi regional taler demensi sosial. 1 Variasi Temporal basa Bali malih kakepah dados tigang soroh, sane kapertama basa Bali Kuna, basa Bali Tengahan taler basa Bali Kepara. ü Manut ring sejarah basa Bali sane sampun kabaos ring dimensi temporal, basa Bali Kuna pinaka basa Bali sane pinih kuno ring Bali sane akeh kanggen sajeroning prasasti. Prasasti sane pinih kuno puniki mawasta prasasti Sukawana sane matahun saka 804 tahun Masehi 882. prasasti puniki mabasa Bali Kuna, sane kakawitin antuk “yumu pakatahu”. Prasasti puniki nenten maosang indik parab sang raja, nanging prasasti Bali Kuna sane pinih muda matahun saka 994 tahun masehi 1072 sane maosang parab raja “Anak Wungsu”. Ri kala punika basa Jawa Kuna akeh kanggen mabebaosan sajeroning aktivitas kramane. Basa Jawa Kunane nampak mengkristal ri kala kapemerintahan Sri Gunapriya Dharmapatni. Ri kala punika sajeroning prasasti sampun akeh nganggen basa Jawa Kuna. ü Basa Bali Tengahan inggih punika basa Bali sane kanggen ri kala basa Bali Kuna lan basa Bali Kepara. Basa Bali Tengahan puniki taler kabaos basa Kawi Bali, kabaos basa Kawi Bali santukan basa Bali Tengahan puniki akeh kanggen olih para pangawi utawi pujangga Bali. Basa Bali Tengahan mawit saking campuran basa Sansekerta, basa Jawa Kuna, basa Jawa Tengahan, taler mawit saking basa Bali Kepara. Basa Bali Tengahan puniki kanggen sajeroning prasati-prasasti, filsafat, usada, keagamaan lan sastra, taler kanggen sajeroning seni, minakadi seni topeng, prembon lan wayang. ü Basa Bali Kepara utawi basa Bali Baru inggih punika basa sane kanggen olih masyarakat Bali sane magenah ring Bali utawi magenah ring luar Bali. Basa Bali Kepara kanggen ring sajeroning aspek kehidupan krama Baline sane resmi utawi nenten resmi, lisan utawi tulis. Naskah-naskah sane mabasa Bali akeh katemuang ring sejeroning lontar , buku, taler majalah. naskah lontar katulis nganggen aksara Bali. Naskah sane marupa buku, majalah katulis nganggen aksara Latin. Sasuratan lontar ngenenin indik babad, awig-awig, peparikan, geguritan, tantri , taler satua-satua. Manut ring perkembangannyanne, basa Bali akeh keni pengaruh basa sansekerta, basa Jawa, basa Melayu, basa Arab, basa Belanda, miwah sane lianan 2 Dimensi Regional basa Bali malih kakepah dados kalih dialek, dialek Bali Aga taler dialek Bali Dataran ü Manut ring geografisnyanne, Dialek Bali Aga kakepah dados tetiga minakadi 1 Dialek Bali Aga Timur Tenganan, Bugbug, Sukawana, Kedisan, Sembiran. 2 Dialek Bali Aga Tengah Seminyak 3 Dialek Bali Aga Barat Sepang lan Bantiran. 3 Dimensi Sosial ngenenin indik sor-singgih basa, sane kanggen mabebaosan teken tri wangsa sane wenten ring Bali. Basa Baline madue bentuk lisan taler bentuk tulis. Tata tulis basa Bali kabaos pasang aksara Bali. Pasang aksara Bali wenten kalih, inggih punika pasang aksara Bali taler pasang aksara Bali Latin. Pasang aksara Bali inggih punika tata cara nyurat basa Balli nganggen aksara Bali. Pasang aksara Bali Latin inggih punika tata cara nyurat basa Bali nganggen aksara Latin. Sejarah Aksara Bali. Aksara Baline mawiwit saking India, sane ngranjing ka Indonesia miwah ka Bali nyarengin pengaruh Hindune. Manut buku Pedoman Pasang Aksara Bali sane kamedalang antuk Dinas Kebudayaan Provinsi Bali warsa 2002, aksara sane pinih kuna ring India mawasta Aksara Karosti. Selannturnyane ring India Utara metu wenten aksara dewanegari sane kanggen nyuratang basa sansekert, ring India Selatan wenten aksara Pallawa sane kanggen nyuratang basa Pallawa. Aksara dewanegari miwah pallawa punika sane nglimbak ka Indonesia. Pinaka cihna panglimbaknyane ring Indonesia, kapertama kakeniang ring Kutai Kalimantan Timur sajeroning yupa sane masurat aksara Dewanegari. Ring Bali, kakeniang stupa-stupa alit ring Pura Penataran Sasih Pejeng, sane masurat aksara Pradewanegariutawi siddhamatrka. Ring Blanjong Sanur taler kakeniang prasasti marupa tugu peringatan Sri Kesari Warmadewa sane masurat kalih aksara, inggih punika ring sisi kiwa masurat aksara Dewanegari miwah ring sisi tengannyane masurat aksara Bali Kuna. Salanturnyane ring Bali nglimbak taler aksara Pallawa miwah aksara semi pallawa. Aksara semi pallawa puniki raris nedunang aksara Kediri kwadarat. Saking Kediri Kwadrat puniki raris tedun aksar Jawi miwah Bali. Manut ring Jenisnyane, aksara Bali wenten patpat soroh minakadi aksara wreastra, aksara swalalita, aksara wicaksana taler aksara modre. Manut ring kawigunannyane aksara Bali kakepah dados kalih soroh inggih punika aksara wreastra taler aksara swalalita.
aksara sane pinih kuno ring india mawasta aksara